گیاه اسفرزه از گیاهان دارویی است که از دیرباز مورد استفاده قرار گرفته است. گیاه اسفرزه علفی و یکساله و با ارتفاع 10 تا 35 سانتی متر است. میوه این گیاه پوشینه ، شکوفا ، دوخانه با محتوای یک دانه کوچک و لغزنده به رنگ قهوه ای است. این گیاه خودرو روی چراگاهها ، علف زارها ، مزارع رها شده کنار راه و جاده ها و بیابان های بایر رشد می کند. دانه های گیاه اسفرزه با ده درصد موسیلاژ در اثر هیدرولیز ، تولید دگزیلوزان، آرابینوز، د – گالاکتوز، د – گالاکتورونیک اسید می کند ، علاوه بر ان دارای پروتئین ، املاح معدنی و روغن ثابت می باشد.
نامهای دیگر اسفرزه
نام های دیگر این گیاه، اسپرزه، اسبرزه، شکم پاره،اسفیوس، اسپغل، قارنی یاروق، اسپغول، اسفیدش، حشیشه، البراغیث، سفیدخوش، قارنی یارخ، بذر قطور، تبکو، برغوشی و بذر قطونا می باشد.
مزاج گیاه اسفرزه
اسفرزه که در طب سنتی طبیعت اسفرزه سرد و تر شناخته شده است. نوع سفید رنگ اسفرزه مرغوبتر است و در آب ته نشین می شود. مانند خاک شیر و تخم شربتی دارای لعاب است که موجب رفع تشنگی و یبوست می شود.
خواص اسفرزه :
خوردن دانه های لعاب دار اسفرزه موجب تسکین حرارت و تشنگی می شود.
برای رفع سر درد می توان از کوبده اسفرزه به همراه گلاب استفاده کرد و همچنین کوبیده اسفرزه با روغن بنفشه برای رفع سردردهای گرم و رفع خشکی دماغ و اعصاب مفید می باشد. این ترکیب برای رشد و نرم شدن موها و جلوگیری از دوشاخه شدن آن موثر است. برای مشاهده نتایج آن بر روی مو ، باید این ضماد را چند روز مداوم استفاده کنید.
یک قاشق شربت خوری اسفرزه را در یک فنجان آب جوش بریزید و سپس همراه نبات ، 3 بار در روز میل کنید. این شربت برای درمان اسهال خونی ف جلوگیری از خونریزی زیاد و قاعدگی سخت جلوگیری می کند.
اسفرزه را بو داده و هر روز میل کنید تا اسهال های مزمن و طولانی درمان شود.
چنانچه در بخش سلامت نمناک خاطر نشان می کنیم اسفرزه برای تبهای گرم، غلیان خون و ناراحتی و خشونت سینه و حلق و زبان و سردرد و زخم روده و رفع یبوست روده ها که منشاء آن علل صفراوی یا عوارض حاصله از خوردن داروهای گرم است بسیار مفید می باشد. در تمام موارد فوق لعاب آن به تنهایی و با مخلوط با روغن بادام شیرین خورده می شود.
اسفرزه را با عناب در آب خیس کنید و آب آن را به صورت ناشتا میل کنید. همچنین برای شستشوی بدن نیز می توان از آب آن استفاده کرد. این روش برای رفع خارش واژینال بسیار مفید است.
نوشیدن آب کی در آن 20 گرم اسفرزه جوشانده شده است به مدت 4 روز می تواند سنگ کلیه را دفع کند.
اسفرزه را با 100 گرم تخم شربتی و 100 گرم خاکشیر ترکیب کرده و هر روز یک قاشق سوپخوری از آن را در 2 لیوان حل کرده و بنوشید. این ترکیب برای رفع خارش پوست و افزایش اشتها و تصفیه خون مفید است.
گل ختمی کوبیده را با لعاب اسفرزه مخلوط کرده و بر پیشانی بگذارید تا سردرد ناشی از نور خورشید را تسکین دهد.
اسفرزه را در اب بریزید و اجازه دهید تا مدتی باقی بماند. به جای نوشیدن آب می توان از آب اسفرزه تهیه شده میل کنید. جرعه جرعه نوشیدن آن برای رفع گرفتگی صدا که از گرمی و حرارت ایجاد شده است مفید می باشد. این مایع برای کاهش درد و رفع خارش و قطع خونریزی بواسیر بیسار مفید است.
ضماد لعاب اسفرزه را می توان با سرکه و روغن گلسرخ مخلوط کرده و برای استعمال خارجی جهت درد مفاصل گرم، نقرس و نرم کردن ورمهای بخصوص ورمهای پشت گوش استفاده نمود که بسیار نافع است.
قرقره کردن لعاب اسفرزه و نوشیدن جرعه جرعه از آن ، گلو درد را درمان می کند. نگه داشتن آب اسفرزه در دهان ، موجب از بین رفتن برفک ، تاول ، سوختگی و زخم های دهان می شود.
اسفرزه را کوبیده و با سرکه ، خمیر کنید. این ضماد را برای درمان سالک ، هر روز صبح و شب بر روی موضع قرار دهید.
اسفرزه را با شیر مادر دختر دار ، خمیر کنید. این ضماد برای درمان خنازیر (غده های سخت که در گردن و زیرگلو پیدا می شود) مفید است.
تذکر مهم
در مصرف خوراکی هرگز نباید تخم اسفرزه کوبیده شود، زیرا اگر کوبیده شود و خورده شود خطرناک است ، مصرف تقریبا 40 گرم تخم اسفرزه کوبیده شده منجر به سرد شدن بدن ، تخدیر ، تنگی نفس ، آشفتگی و سرانجام منجر به غش و توقف نبض و پس از مدتی احتمالا موجب مرگ می شود. بنابراین در این شرایط از داروهای تهوع آور مانند آب عسل و نمک و یا سایر داروها استفاده کنید.
تداخل دارویی اسفرزه
مصرف مکمل اسفرزه ممکن است در جذب برخی از داروها مانند داروهای ضد صرع ، ضد دیابت ، ضد افسردگی ، برخی از داروهای قلبی و کاهش چربی خون اختلال ایجاد می کند. در صورت مصرف داروهای خاص نباید از مکمل های اسفرزه استفاده نمود.
دو تا 4 ساعت قبل از مصرف دارو می توان از اسفرزه استفاده نمود.
عوارض جانبی اسفرزه
مصرف بیش از اندازه گیاه اسفرزه موجب درد شکم ،حالت تهوع ، تنگی نفس و جوش پوستی می شود.
اگر بعد از مصرف اسفرزه دچار تپش قلب، سرگیجه یا خون در مدفوع شدید بلافاصله مصرف آن راقطع کرده و به پزشک مراجعه نمائید.
کسانی که دچار مشکلاتی مانند درد معده ، نفخ و گاز معده هستند باید مصرف اسفرزه را در مقادیر کمتر شروع کنند.
در صورت ابتلا به بیماری های کلیوی ، قبل از مصرف اسفرزه ، با پزشک خود مشورت نمائید.
اسفرزه خواص اسفرزه خرید اسفرزه عوارض اسفرزه
